Mężowie zaufania i obserwatorzy

Pełnomocnik wyborczy lub osoba przez niego upoważniona ma prawo wyznaczyć  po jednym mężu zaufania do komisji wyborczych. Jeżeli jednak komitet wyborczy nie zarejestrował kandydatów lub list kandydatów we wszystkich okręgach wyborczych, mężów zaufania reprezentujących ten komitet można wyznaczyć tylko do obwodowych komisji wyborczych na obszarze okręgu, w którym komitet ten zarejestrował kandydata lub listę kandydatów. Pełnomocnik wyborczy lub osoba przez niego upoważniona może wyznaczyć jednego męża zaufania przy Państwowej Komisji Wyborczej. Pełnomocnik wyborczy przekazuje do ministra właściwego do spraw informatyzacji informację o osobach, które będą pełniły funkcję męża zaufania, o ile mają oni realizować czynności polegające na rejestrowaniu przebiegu wyborów z wykorzystaniem własnych urządzeń rejestrujących, podając ich imię, nazwisko oraz numer ewidencyjny PESEL. Informacja ta może być przekazana na formularzu opatrzonym:

1. kwalifikowanym podpisem elektronicznym, podpisem zaufanym albo podpisem osobistym, wysyłanym przy użyciu usługi elektronicznej udostępnionej przez ministra właściwego do spraw informatyzacji, po uwierzytelnieniu wnioskodawcy w sposób określony w art. 20a ust. 1 ustawy z dnia 17 lutego 2005 r. o informatyzacji działalności podmiotów realizujących zadania publiczne, w okresie od dnia przyjęcia zawiadomienia o utworzeniu komitetu wyborczego przez właściwy organ do dnia wyborów;
2. zaawansowaną pieczęcią elektroniczną ministra właściwego do spraw informatyzacji, wysyłaną przy użyciu usługi elektronicznej udostępnionej przez tego ministra w publicznej aplikacji mobilnej, o której mowa w art. 19e ust. 1 ustawy z dnia 17 lutego 2005 r. o informatyzacji działalności podmiotów realizujących zadania publiczne, po uwierzytelnieniu wnioskodawcy z wykorzystaniem certyfikatu, o którym mowa w art. 19e ust. 2a tej ustawy, wydanego użytkownikowi publicznej aplikacji mobilnej po uwierzytelnieniu w sposób określony w art. 20a ust. 1 tej ustawy, w okresie od dnia przyjęcia zawiadomienia o utworzeniu komitetu wyborczego przez właściwy organ do dnia wyborów.

Mężem zaufania może być osoba mająca czynne prawo wyborcze do Sejmu, która nie kandyduje w wyborach ani nie jest komisarzem wyborczym, pełnomocnikiem wyborczym, pełnomocnikiem finansowym, urzędnikiem wyborczym lub członkiem komisji wyborczej. Mąż zaufania ma prawo:

1. być obecnym podczas wszystkich czynności komisji, do której został wyznaczony, w szczególności być obecny przy przekazywaniu protokołu przez obwodową komisję wyborczą, przekazywaniu danych z protokołu przez rejonową komisję wyborczą, sprawdzaniu pod względem arytmetycznej poprawności ustalenia wyników głosowania przez pełnomocników oraz sprawdzaniu prawidłowości ustalenia wyników głosowania i wprowadzania danych do sieci elektronicznego przesyłania danych;
2. być obecnym w lokalu wyborczym w czasie przygotowania do głosowania, głosowania, ustalania wyników głosowania i sporządzania protokołu;
3. wnosić do protokołu uwagi, z wymienieniem konkretnych zarzutów;
4. być obecnym przy przewożeniu i przekazywaniu protokołu do właściwej komisji wyborczej wyższego stopnia.

Od podjęcia przez obwodową komisję wyborczą czynności do podpisania protokołu, czynności obwodowej komisji wyborczej mogą być rejestrowane przez mężów zaufania z wykorzystaniem własnych urządzeń rejestrujących. Materiały zawierające zarejestrowany przebieg czynności, na wniosek męża zaufania rejestrującego te czynności, mogą zostać zakwalifikowane jako dokumenty z wyborów oraz mogą zostać przekazane do ministra właściwego do spraw informatyzacji, który zobowiązany będzie do przechowywania tych materiałów do czasu stwierdzenia ważności wyborów i udostępniania ich sądowi. Adnotację o wniesieniu przez męża zaufania uwag zamieszcza się w protokole. Komisja ma obowiązek ustosunkowania się do nich. Pełnomocnik wyborczy lub osoba przez niego upoważniona wydaje mężowi zaufania zaświadczenie, którego wzór określiła Państwowa Komisja Wyborcza w uchwale nr 65/2023 z dnia 17 sierpnia 2023 r. link do uchwały: https://wybory.gov.pl/sejmsenat2023/statics/PKW_UCHWALY/uploaded_files/1692420314_wzor-zaswiadczenia-dla-meza-zaufania-2023.pdf Zaświadczenie to mąż zaufania okazuje przewodniczącemu obwodowej komisji wyborczej przed przystąpieniem do wykonywania zadań w komisji. Przewodniczący obwodowej komisji wyborczej prowadzi ewidencję czasu przebywania mężów zaufania w lokalu wyborczym oraz wydaje mężom zaufania, którzy spełnili warunki niezbędne do wypłaty diety, zaświadczenie konieczne do jej wypłaty . Wzór zaświadczenia dla męża zaufania, który spełnił warunki niezbędne do wypłaty diety określiła Państwowa Komisja Wyborcza w uchwale nr 26/2023 z dnia 29 maja 2023 r. link do uchwały: https://wybory.gov.pl/sejmsenat2023/statics/PKW_UCHWALY/uploaded_files/1686153635_wzor-zaswiadczenia-dla-meza-zaufania-ktory-spelnil-warunki-niezbedne-do-wyplaty-diety.pdf Mężowi zaufania wyznaczonemu do obwodowej komisji wyborczej przysługuje dieta w wysokości 40% zryczałtowanej diety członków obwodowych komisji wyborczych  (240 zł). Dieta wypłacana jest wyłącznie tym mężom zaufania, którzy obserwowali głosowanie przez co najmniej 5 godzin i obserwowali cały przebieg ustalania wyników głosowania do momentu podpisania protokołu głosowania. Mężowi zaufania w związku z wykonywaniem zadań przysługuje zwolnienie od pracy na dzień głosowania oraz liczenia głosów, a także na dzień następujący po dniu, w którym zakończono liczenie głosów, z zachowaniem prawa do świadczeń z ubezpieczenia społecznego oraz uprawnień ze stosunku pracy. Mężowie zaufania w razie zamiaru skorzystania ze zwolnienia od pracy są obowiązani, co najmniej na 3 dni przed przewidywanym terminem nieobecności w pracy, uprzedzić, w formie pisemnej, pracodawcę o przyczynie i przewidywanym okresie nieobecności w pracy, a następnie, nie później niż następnego dnia po upływie okresu nieobecności w pracy, dostarczyć pracodawcy zaświadczenie usprawiedliwiające nieobecność w pracy wykonywaniem zadań męża zaufania. Wzór zaświadczenia usprawiedliwiającego nieobecność w pracy wykonywaniem zadań męża zaufania określiła Państwowa Komisja Wyborcza w uchwale nr 67/2023 z dnia 17 sierpnia 2023 r. link do uchwały: https://wybory.gov.pl/sejmsenat2023/statics/PKW_UCHWALY/uploaded_files/1692695828_wzor-zaswiadczenia-usprawiedliwiajacego-nieobecnosc-w-pracy-wykonywaniem-zadan-meza-zaufania.pdf Zaświadczenie to opatrzone pieczęcią komisji wyborczej podpisuje przewodniczący danej komisji.